Karcinom dojke

Rak dojke je najčešća maligna bolest žena u razvijenom svetu. Svake godine u svetu oko milion žena oboli od ove bolesti. Rak dojke nastaje kada neke ćelije u dojci počnu da rastu i da se razmonožavaju bez kontrole i mogu da se prošire po celom organizmu.

Ova bolest se najčešće otkriva napipavanjem pojavom izrasline (tumora) ili zadebljanja u dojci. Bolest se nekad može ispoljiti promenom oblika i veličine dojke ili pojavom sekreta iz bradavice.

Rak dojke se danas može uspešno lečiti. Za bolji uspeh lečenja važno je pravovremeno otkriti bolest i započeti odgovarajuće lečenje. Zato je veoma važno da se žene same pregledaju, ili da učestvuju u organizovanim lekarskim pregledima za rano otkrivanje i prevenciju karcinoma dojke (skrining pregledima).

Na osnovu pregleda lekar odlučuje koji je najbolji način za lečenje raka dojke. Najčešće, lečenje karcinoma dojke podrazumeva operaciju, zračnu terapiju, i hemioterapiju.

Postoje tri tipa raka dojke, a to su:

Duktalni karcinom dojke – najčešći tip karcinoma dojke koji nastaje iz ćelija kanala mlečne žlezde.
Lobularni karcinom dojke – nastaje iz ćelija režnjeva mlečne žlezde i on se, za razliku od ostalih tipova karcinoma dojke, javlja u obe dojke.
Inflamatorni karcinom dojke – najređi je tip karcinoma dojke, a prepoznaje se po razvoju otoka, crvenila i povišene temperature dojke.

Stadijum karcinoma dojke označava koliko je tumor narastao i gde se bolest proširila u organizmu. Određivanje stadijuma raka dojke vrši lekar i na osnovu stadijuma i drugih kriterijuma odlučuje o odgovarajućem načinu lečenja.

Ćelije karcinoma dojke preko krvi i limfe mogu dospeti u limfne žlezde i druge organe (kosti, pluća, jetra, mozak), gde rastu i stvaraju novi tumor. Tada govorimo o odmaklom stadijumu bolesti (metastaze).

Ukoliko žena zna osnovne informacije o raku dojke, može prepoznati bolest u ranoj fazi, na vreme započeti lečenje i tako povećati šanse za izlečenje.

Važno je znati da je trudnoća nakon lečenja od karcinoma dojke moguća, naročito ako nije došlo do oštećenja funkcije jajnika od hemioterapije.

SIMPTOMI

Obično ne daje simptome
Asimetrija u izgledu dojki (dojke nejednakog izgleda ili veličine)
Izražen venski crtež na koži jedne dojke
Uvlačenje bradavice i/ili areole
Malinast izgled, uz pojačano perutanje kože bradavice
Namreškanost, zaravnjenost, kožna jamica u nivou kože izvan areole i bradavice
Otok kože dojke sa izgledom pomorandžine kore
Crvenilo ograničeno na deo dojki ili crvena dojka u celini
Uvećani limfni čvorovi u pazuhu, u jami iznad ili ispod ključne kosti
Rane na koži dojke (inficirane, krvave, sa teškim zadahom)

UZROCI I FAKTORI RIZIKA

ženski pol: karcinom dojke je 100 puta učestaliji kod žena nego kod muškaraca
životna dob: pojava karcinoma dojke raste sa životnim dobom i najveća je u Srbiji u grupi od 55 do 65 godina starosti,
pozitivna porodična anamneza za rak dojke kod bliskih ženskih rođaka (majka, babe po ocu ili majci, rođene sestre, ćerke) povećava više od 2 puta rizik od nastanka karcinoma dojke
genetski faktori: 5-10% žena sa dijagnozom karcinoma ima nasledni rak dojke koji se karakteriše mutacijama na BRCA 1 i BRCA 2 genima; ove promene se nasleđuju od oca ili od majke i nose povećani rizik od nastanka karcinoma dojke i jajnika tokom celog života (50-85% za karcinom dojke i 20-40% za karcinom jajnika);
prethodno dijagnostikovan karcinom dojke 4 puta povećava rizik od nastanka karcinoma dojke u drugoj dojci (javlja se u manje od 7% žena u 10-godišnjem periodu praćenja);
proliferativne promene u dojci: atipične hiperplazije (benigne promene) koje se dijagnostikuju histopatološkim pregledom uzorka sumnjivih promena u dojci nose 4-5 x veći rizik
LCIS (lobularni karcinom in situ ili lobularna neoplazija) nije karcinom dojke, ali jeste faktor koji povećava rizik od nastanka invazivnog karcinoma u istoj ili drugoj dojci; studije pokazuju da je srednje vreme do pojave invazivnog karcinoma od prethodne biopsije LCIS oko 20 godina, a da se polovina ovih recidiva javi u prvih 15 do 30 godina;
gustina žlezdanog tkiva: povećana gustina žlezdanog tkiva, naročito kod mlađih žena, povećava rizik od nastanka raka dojke više od 5 puta
gojaznost: 2 puta povećava rizik od nastanka karcinoma dojke kod žena u menopauzi;
hormonski faktori: rana menstruacija (pre 11. godine) i kasna menopauza (posle 54. godine) nose dva do tri puta veći rizik za obolevanje od raka dojke;
kasna trudnoća: žene koje nisu rađale ili su iznele prvu trudnoću u kasnijim godinama (posle 30. godine) nosi dva puta veći rizik za obolevanje od raka dojke;
hormonska terapija (hormonska kontraceptivna sredstva i hormonska supstituciona terapija nakon ulaska u menopauzu (HST)) nosi do 1,5 puta veći rizik tokom uzimanja lekova, ali nakon 5 godina od prestanka HST, rizik nestaje);
izloženost jonizujućem zračenju u pubertetu (lečenje limfoma u tom uzrastu zračnom terapijom, pri čemu su u zračnom polju bile delimično i dojke).

DIJAGNOSTIKA

Bimanuelni pregled dojki (opipavanje dojki)
Ultrazvuk dojki
Digitalna mamografija
Magnetna rezonanca dojki
Biopsija promene u dojci

LEČENJE

Operacija (mastektomija ili poštedna hirurgija)
Hemioterapija
Ciljana terapija (HER2)
Hormonska terapija
Zračenje
Bisfosfonati

Koji lekari su vam potrebni

Onkolog

Onkohirurg

Radioterapeut