Dr Radoslav Barjaktarović: Sve što treba da znate o operaciji zamene kolena

Piše: Dr Radoslav Barjaktarović, ortoped u Bel Medicu

Dr Radoslav Barjaktarović, ortoped u Bel Medicu, tokom svoje karijere uradio je nekoliko stotina operacija zamene kolena, kao i veliki broj zamene oba kolena u istom aktu bez ijedne komplikacije.

Artroza kolena (gonartroza), primarna ili sekundarna, jeste oboljenje koje u određenom broju slučajeva zahteva artroplastiku kolena, odnosno zamenu zgloba kolena ugradnjom endoproteze.
Ova bolest dovodi do oštećenja hrskavice zgloba kolena i kosti ispod hrskavice, kao i stvaranja osteofita, novih koštanih izraslina. Glavni simptomi gonartroze su bolovi, otežano hodanje i nestabilnost pri hodu. Gonartroza može oštetiti sve segmente kolena. Tokom napredovanja bolesti pojavljuju se deformiteti: krivljenje potkolenice prema spolja ili prema unutra ili obostrano, kao i stvaranje deformiteta obe potkokolenice. 
Simptomi gonartroze prisutni su kod 10% pacijenata starijih od 55 godina, a rendgenski znaci prisutni su kod preko 30% pacijenata starijih od 65 godina. Gonartroza je jedan od vodećih uzroka invaliditeta - kod žena četvrti, a kod muškaraca osmi po redu. 

Zašto nastaje gonartroza kolena

Uzroci gonartroze mogu biti primarni, uslovljenji osteoartrozom kao degerativnom bolešću, ili sekundarni – izazvani povredama ili upalnim bolestima kao što su reumatoidni artritis, infekcije i drugi faktori.
Na pojavu i učestalost ove bolesti utiču genetika, način života, gojaznot, starost pacijenta. Oko milijardu ljudi na svetu ima veću telesnu težinu nego što treba, a preko 300 miliona je klinički gojazno. A upravo povećanje životnog veka i telesne mase dovodi do sve češćeg oboljevanja od artroze velikih zglobova, a najčešće kolena.

Kako se rade operacije zamene kolena

Totalna artroplastika TKA (zamena kolena) podrazumeva ortopedskohiruršku proceduru kojom se nefunkcionalne, oštećene zglobne površine kolena menjaju endoprotezom.
Tokom operacije zglobne površine kolena se specijanom tehnikom oblikuju za adekvatnu ugradnju komponenenata endoproteze, koje su dizajnirane da obezbede stabilan, bezbolan i funkcionalan zglob, odnosno komforan život pacijenta. Endoproteze kolena se uglavnom ugrađuju pacijentima starije životne dobi sa sa oslabljenom koštanom strukturom, osteoporozom i drugim bolestima kolena.
Postoji veliki broj operativnih tehnika i veliki broj različitih tipova endoproteza.
Standardna totalna artroplastika kolena TKA podrazumeva dva tipa endoproteze – artroplastike koja se najčešće izvode, a zovu se PS i CR.
CR se izvodi kod kolena sa manjim oštećenjima i tokom ove procedure  žrtvuje se prednji ukršteni ligament, a zadnji se čuva. Prednost ove procedure je manje resekcija kosti i bolja koštana rezerva za neku buduću revizionu hirurgiju.
PS procedura je rezervisana za teže slučajeve. Žrtvuju se oba ligamenta i ugrađuje se posebno dizajnirani polietilenski insert i femoralna komponenta.
Endoproteze se izrađuju od lakih i čvrstih materjala, koji su biokompatibilni, tj. ne stvaraju nikakve neželjene reakcije organizma. U Bel Medicu ugrađujemo isključivo najkvalitetnije, najsavremenije endoproteze svetski priznatih konmpanija.
Koja će se endoproteza ugraditi, zajednički je izbor doktora i pacijenta, u zavisnosti od indikacije. Pacijenti su danas odlično obavešteni o načinima lečenja, vrstama i kvalitetu endoproteza, pa se, osim indikacija na prvom mestu, u Bel Medicu poštuju i njihove želje.

Koliko traje oporavak posle operacije

Operacija zamene jednog kolena u dobrim uslovima traje oko jedan sat.
U Bel Medicu radimo i zamenu oba kolena u jednom aktu. Ta operacija traje sat i tridest minuta do dva sata. Moje lično iskustvo u artroplastikama kolena meri se stotinama pacijanta. Kod mnogih je urađena bilaterateralna artroplastika kolena, to jest zamena oba kolena tokom iste operacije.
Operacija se izvodi u anesteziji, opštoj ili regionalnoj spinalnoj, u zavisnosti od procene anesteziologa i hirurga i želje pacijenta i njegovog opšteg stanja.
Rizici od operaciju se u današnje vreme svode na minimum. Dobra preoperativna priprema i evaluacija zdravstvenog stanja pacijenta, upoznavanje sa svim bolestima oacijenta pre operacije, što u Bel Medicu radi tim iskusnih eksperata iz više oblasti – dobar su preduslov i garancija za uspeh operacije.
Da pojasnimo, preoperativna priprema je standardna procedura, podrazmeva opšti pregled, laboratorijske analize, pregled pulmologa, kardiologa i ostalih specijalista u zavisnosti od pridruženih bolesti pacijenta.
Potencijalni rizici od ove operacije mogu biti opšti, kao i za ostale hirurške procedure koje se izvode na velikim kostima i zglobovima, i posebni, odnosno karakteristični za ugradnju veštačkog kolena.
Oporavak traje oko mesec dana, a potpuni oporavak do odbacivanja štaka. Operacija oba kolena u jednom aktu ne produžava vreme oporavka, sve je isto kao i kod ugradnje jednog kolena. 

Zašto su dobre cementne proteze

U Bel Medicu se, kao i u ovom delu Evrope, najčešće ugrađuju se cementne endoproteze kolena, jer se radi o starijoj populaciji pacijenata i cementna endoproteza obezbeđuje bolji spoj kosti i endoproteze, bržu mobilizaciju pacijentna i vraćanje normalnim životnim aktivnostima . Vek ovih endoproteza je preko 15 godina, a kod dobro urađene procedure i preko 20.
U poslednje vreme stekli smo i veliko iskustvo sa najnovijom endoprotezom ATTUNE, kompanije DePuy - Johnson&Johnson. Ugradili smo oko 50 ovih endoproteza bez ijedne komplikacije. Od ovog broja bilo je 8 pacijenata kod kojih smo uradili zamenu oba kolena u jednom aktu, odnosno tokom jedne operacije.

Poverite se iskusnom lekaru

Za pacijenta je najvažnije da hirurg ortoped koji izvodi primarnu artroplastiku kolena vlada svim nivoima ove hirurgije, te da je osposobljen da spreči, ali i reši komplikacije. Naime, posle neuspelih, loše urađenih operacija, dolazi di komplikacija, infekcija, labavljenja implantata, povreda, periprotetskih preloma i istrošenih endoproteza. Mnogo puta sam imao takve pacijente i morao da radim revizione artroplastike sa specijano dizajniranim revizionim endoprotezama i rešim komplikacije koje su bile vrlo ozbiljne. 
Ortoped hirurg kome dođe pacijent posle loše urađenje zamene zgloba mora znati revizione procedure sve do nivoa tumorskih artroplastika. Vrlo je važno dobro se raspitati i poveriti se iskusnom lekaru.